Akademi

UX (Kullanıcı Deneyimi); kullanıcıların bir sistem, ürün veya servis ile etkileşimlerinin tamamını kapsamakta ve bu süreçlerin kullanıcıda yarattığı etki olarak ifade edilmektedir. Ülkemizde adından yenice söz edilen ama dünya ülkelerinde epeydir bilinen bir kavram aslında, her zaman olduğu gibi sonradan keşfettiğimiz, fakat Dünya'da dijitalleşme ile trendi hızla artan UX hemen gündemimize oturdu.

Türkiye'de bankalar ve önde gelen teknoloji firmaları tüm uygulamalarını kullanıcı deneyimi araştırmaları ve tasarımları yaparak çıkarmaya başladı. Ülkemizde kullanıcı deneyimi denildiği zaman ilk akla gelen yazılım uygulamalarıdır, fakat kullanıcı deneyimi hayatımızın her alanında vardır. Yani İnsanlar bir kullanıcı ise, insanın günlük hayatında kullandığı her ürün için bir deneyimi vardır ve bunun hakkında yaptığı her geri bildirim çok kıymetlidir. Çünkü bizler ürün ve uygulama tercihlerimizde, kullanırken zorlanmadığımız şeyleri tercih ederiz.

İyi bir kullanıcı deneyimi yapılmayan ürün ve uygulamalar ne yazık ki yok olmaya mahkûmdur. Yapı taşı vatandaş olan, belediyeler ve akıllı şehir uygulamaları kullanıcı deneyimine bu kapsamda önem vermelidir. Bu sayede karlılık oranı vatandaş memnuniyeti olan belediyelerde karlılık eğrisi sürekli yukarı doğru ivme alan bir tabloya dönüşecektir.

Peki, biz kullanıcı deneyimine yazılım uygulamaları çerçevesinde bakarsak, kullanıcı ile iletişim kurabilen ve onlara kullanım konforu sunabilen uygulamalar geliştirirken hangi enstrümanları kullanarak kullanıcını karşısına çıkmalıyız?

• Bilgi Mimarisi
• Etkileşim Tasarımı
• Kullanılabilirlik
• Kullanıcı Araştırması
• İçerik Stratejisi
• Psikoloji
• Antropoloji
• Sosyoloji
• Görsel Tasarım
• Endüstriyel Tasarım
• Kullanıcı Testleri

Bu enstrümanlar dahil edilmiş bir uygulama, kullanıcı ile iyi bir etkileşime girebilen, sürdürülebilir, yazılım geliştirme süreçleri hızlı ve kolay olacaktır. Değilse; Johnny Holland'ın 2012 yayınladığı, Kullanıcı Deneyimi: Yeni Marka Liderleri, isimli makalede yer alan güzel bir kesit olan şu durum ortaya çıkar; 65 yaşındaki annem -zayıf kullanıcı deneyimi- kelimelerini kullanarak küçümseyen bakışlarıyla "X markası mı, bir daha asla" dedi.[1] 

Bizler uygulamalarımızda bu sözü duymamak için, kullanıcıyı dinleyen, doğru enstrümanları kullanan ve -bunu da yapamıyorsa kullanmasın abi- demeyen bir vizyon ile projelerimiz geliştireceğiz. Bu konuda uzmanlardan biri olan Dan Willis ise UX'i ve vazgeçilmez elementlerini şu şekilde tanımlamış; bilgi mimarisi, etkileşim tasarımı, kullanılabilirlik, kullanıcı araştırması, içerik stratejisi, görsel tasarım.[2]

İnsanın doğasında vardır kolaya yönelmek, hiç fark etmeden rahat olana alışırız. İnsanlar sevdiğini, alıştığını bulamadığında genellikle tedirgin olup, uzaklaşmayı seçer, kaçınırlar. Bu yüzden, basit, sade, yalın, tutarlı ve işlevsel bir tasarım anlayışı önceliğiniz olmalıdır. Google, Apple ve Windows geliştiricileri aynı çizgi ve söylemlerde buluşma noktasında büyük yol kat ettiler.

Hareketlerin ön planda olduğu bu yeni tasarım anlayışı, Google tarafından "iyi tasarımın klasik ilkelerinin yenilikçilik, teknoloji ve bilimle sentezlenmesi" olarak tanımlanıyor. Tasarım başlı başına bir problem çözme işidir. Problemin çözümü ise aslında onu nasıl tanımladığınız ile bağlantılıdır.

Problemlerin çoğu kendini açık bir şekilde ben buradayım derken, problemlerin kendini belli etmediği, sıradan bir şekilde geçiştirildiği ya da yok sayıldığı durumlar vardır ki çoğunlukla bu durumların çözümü fırsatları oluşturur. Problemleri tanımlamanın birçok yolu vardır; personalar, brief v.b. görseli büyük çerçeveden görmenin ve gizli problemleri de keşfedebilmenin ideal yolu ise yolculuğu haritalandırmaktan geçer.

Müşteri yolculuğu haritaları; müşterilerin bir ürünü veya servisi kullanırken geçtiği aşamaları adım adım anlatan, parça parça toplanmış hikâyeleri, eldeki yüklü veriler ile birleştirerek anlamlı bir şekilde sunulan planlı yolculuklardır.  

Kimse yolda yürürken -sorumsuzluklardan- kaynaklı talihsiz bir kaza gelmesini istemez. Tüm ürünler için yolculuktaki (haritadaki) boşluklar ölümcül veya bu denli tehlikeli olmasa da; müşteriler onlara sunulan ürünü kullanırken sorunsuz bir akış beklentisindedirler.[3]

Bir proje için yola çıkarken, gerçekten başarmak istiyorsanız eğer, izlemeniz gereken süreçler var. Bunlardan ne kadarını yaptığınız başarının oranını gösterecektir. Bu süreçler ile ilerlediğinizde, eskiden çalıştığınız mantalitelerden daha başarılı olduğunuzu göreceksiniz.

• İyi bir strateji ile yola çıkmak,
• Doğru personaları tespit etmek,
• Kullanıcı neden bunu kullansın sorusunu sormak,
• Kullanıcılar ile görüşmeleri gerçekleştirmek,
• Bıkmadan, usanmadan kullanıcı ihtiyacı karşılayana kadar senaryolar üretmek,
• Multidisipliner ekipler ile görüşüp analizler yapmak,
• Backend ekibi ile görüşerek, çıkabilecek uyuşmazlıkları çözümlemek,
• Wireframe taslaklarının yapılması,
• Taslaklar üzerinden prototiplerin çıkarılması ve kullanıcı testlerinin yapılması,
• Mock-Up ların çıkarılması,
• Backend ekibi ile çalışmaların birleştirilmesi ve projenin canlıya çıkması,

İşte bir projeyi tasarlarken bu yolu takip ettiğinizde, hem frontend hem de backend ekiplerinin işini çok hızlı ve eskisine göre daha çok haz alarak yaptığına şahit olacaksınız.

UXD'ler (Kullanıcı deneyimi tasarımcıları), günün sonunda kendileri mutlu oldukları gibi, hem çalışma arkadaşlarını işlerini kolaylaştırıp mutlu ederler, hem de kullanıcıları mutlu ederler. İyi bir UXD olmak istiyorsanız, size tavsiyem araştırın, okuyun, bıkmadan usanmadan araştırın, trendleri takip edin, yeni kullanıcı deneyimi analizleri bulun okuyun. Araştırdıkça, yaptığınız işten daha çok haz alacaksınız, vizyonunuzu genişletip, açığa çıkmamış ihtiyaçları öngörüp sunacaksınız.

Başarılı ve mutlu kariyerler…  

[1] Johnny Holland, UX: The New Brand Leaders, 8 Ekim 2012, Erişim Tarihi: 24 Ağustos 2016, http://johnnyholland.org/2012/10/ux-the-new-brand-leaders/

[2] Hasan Yalçın, UX, UI Değilse Nedir? , 16 Ocak 2013, Erişim Tarihi: 24 Ağustos 2016, http://www.hasanyalcin.com/ux-ui-degilse-nedir/

[3] Customer Journey Map, Sıla KARAGÖL, 18 Ağustos 2015, Erişim Tarihi:29 Ağustos 2016, http://www.userspots.com/customer-journey-map/#more-3834