CBS'de veri akıllandırması / Verilerin CBS'ye dönüşmesi
- Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Veri Akıllandırması :
CBS; Dünya üzerindeki karmaşık sosyal, ekonomik, çevresel vb. sorunların çözümüne yönelik konuma dayalı karar verme süreçlerinde kullanıcılara yardımcı olmak üzere, büyük hacimli coğrafi verilerin; toplanması, depolanması, işlenmesi, yönetimi, mekansal analizi, sorgulaması ve sunulması fonksiyonlarını yerine getiren donanım, yazılım, personel, coğrafi veri ve yöntem bütünüdür.
Yukarıda bahsedilen analiz, sorgu, sunum vb. karar destek unsurlarının oluşturulması Coğrafi Bilgi Sistemlerinin en önemli bileşeni olan akıllandırılmış veri ile mümkün olmaktadır. Verinin akıllandırılması CBS nin temel unsurudur. CBS deki Akıllı Veri Tanımı: Coğrafi (grafik) veri ve coğrafi olmayan (grafik olmayan) veri arasında bağlantının kurularak grafik verinin tanımlanabilir, sorgulanabilir, raporlanabilir özetle karar destek unsuru olarak kullanılabilen veridir.
- Veri Akıllandırılmasında Kullanılan Yöntemler ve Örnekleri:
- CAD verilerinin akıllandırılması:
FME, ArcMap, QGIS vb. masaüstü programlar marifetiyle CAD formatındaki (.dxf,.dgn,. ncz vb. uzantılı) verilerin CBS ortamına aktarılması ve öznitelik bilgilerinin geometriler ile eşleştirilmesi işlemlerini içerir.
Örnek: Kadastral Verilerin Akıllandırılması:
- Eski kadastro ada ve parselleri ile yeni ada ve parsel ilişkilerinin coğrafi ve sözel olarak tanımlanması dolayısıyla kadastral değişikliklerin sorgulanabilmesi,
- Parsel üzerindeki yapıların (bina vb.) geometrik olarak analizlerinin yapılması ve bu sayede tecavüz vb. tespit edilmesi,
- Parsel irtifak analizinin yapılması,
- Veri tabanına yazılan verilerden yararlanarak matbu olarak hazırlanması gereken tüm rapor ve tutanakları otomatik olarak oluşturulması
- Pafta, kâğıt, arşiv dosyalarının akıllandırılması
Eski kağıt ortamındaki haritaların taranarak sayısal ortama aktarılması sonrası taranan dosyanın koordinatı bilinen noktalar referans alınarak koordinatlandırılma (rektifiye etme) işlemi yapılır, bu harita üzerinden sayısallaştırma yapılabilir ve ilgili sözel veriler ilişkisi kurulur.
Örnek: Raster Planlar;
- Saha ölçümünden gelen verilerin akıllandırılması/akıllı olarak toplanması
GPS ile koordinat ölçümleri ve yersel ölçmeler vb yöntemlerle üretilen koordinatların ilgili sözel tabloları ile eşleştirilmesi yada yeni nesil sahada akıllı veri üretimi için kullanılan el terminalleri, mobil uygulamalar ile veri üretimi kullanılabilir.
Örnek: Örneğin tablet üzerinde çalışan sahadan veri toplama uygulaması ile Eğitim Alanlarının koordinatlarının belirlenmesi ve öznitelik bilgilerinin girişinin yapılması.
- Sensörlerden gelen verilerin akıllandırılması
Gürültü ölçümleri yapan bina üzeri sensör ölçümleri, sonar deniz dibi derinlik ölçümleri vb.
Örnek:
3. Veri Akıllandırılmasındaki Standartlar
- Metaveri oluşturma
- Veri modeli standartları
- Topoloji oluşturulması
4. Diğer Veri Akıllandırma Örnekleri: Altyapı Sistemlerinin Akıllandırılması
Mezarlık Bilgi Sistemi oluşturulması kapsamında mezar alanları ölçümü ve mezar kayıt defterleri ile eşleştirilmesinin sağlanması.
En Kısa Yol Analizi/Yol Tarifi/En Yakın Hizmet Tesisinin Bulunması/ Optimum Servis Güzergahı Belirlenmesi vb. analizlerin yapılabilmesi amacıyla yol verisinin akıllandırılması için Tek Yön – Çift Yön, dönüş yasakları, çıkmaz sokak tanımları, yol hızı, şerit vb. bilgilerin yol geometrisi ile ilişkilendirilmesi.
İmar Planları Akıllandırması
Nezahat Deniz Argıtlı Harita Mühendisi
